Νομός Λακωνίας

Τοποθεσία

O νομός Λακωνίας είναι ο νοτιότερος νομός της Πελοποννήσου και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Βρέχεται

από το Αιγαίο Πέλαγος (Μυρτώο Πέλαγος), το Μεσσηνιακό κόλπο και το Λακωνικό κόλπο. Έχει δύο

κύριες οροσειρές, του Ταϋγέτου που είναι και η υψηλότερη κορυφή της Πελοποννήσου (2.407 μέτρα)

και του Πάρνωνα (1.961 μέτρα). Ανάμεσα τους βρίσκεται η κοιλάδα του ποταμού Ευρώτα, και η

πρωτεύουσα του νομού, Σπάρτη. Συνορεύει στα βόρεια με το νομό Αρκαδίας, και στα δυτικά με το νομό Μεσσηνίας. Στον νομό Λακωνίας ανήκει και το μοναδικό κατοικημένο νησί της Πελοποννήσου,

η Ελαφόνησος.

Ο νομός έχει έκταση 3.636 τ. χλμ. και πληθυσμό 99.637 κατοίκους κατά την απογραφή του 2001

(118.660 το 1961)

Πρωτεύουσα είναι η Σπάρτη (15.828 κάτοικοι). Η σημερινή Σπάρτη είναι χτισμένη νότια από το κέντρο της αρχαίας ομώνυμης πόλης, κοντά στη δεξιά όχθη του ποταμού Ευρώτα. Η πεδιάδα που απλώνεται γύρω της είναι καταπράσινη από ελιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, μουριές και άλλα δέντρα. Στα νοτιοδυτικά υψώνεται το όρος Ταΰγετος με τις πανύψηλες κορυφές και την άγρια ομορφιά του. Στα ανατολικά της πόλης βρίσκεται η οροσειρά του Πάρνωνα, που είναι κατάφυτη από έλατα και άλλα δέντρα.

 Άλλες σημαντικές πόλεις είναι:

το Γύθειο, οι Μολάοι, o Βλαχιώτης, η Σκάλα, η Αρεόπολη, το Οίτυλο, ο Μυστράς, ο Πύργος Διρού,

ο Γερολιμένας, η Βάθεια, η Μονεμβασιά και η Νεάπολη (Βοιών) στα Βάτικα, τα Βρέσθενα.

Ιστορία ίδρυσης

Σύμφωνα με την πρώτη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους κατ΄ εντολή, επί Κυβερνήτη

Καποδίστρια που έγινε με το Ψήφισμα Ι΄ στις 13 Απριλίου του 1828 (στο Ναύπλιο), η Πελοπόννησος χωρίσθηκε σε επτά "τμήματα". Το "Ε΄ τμήμα" περιελάμβανε το Νησίον, την Καλαμάτα, τα Εμπλάκια,

την Ανδρούσα, το Λεοντάριο και τη Δυτική Μάνη, φέροντας το όνομα "Κάτω Μεσσηνία". Το "ΣΤ΄ τμήμα",

της ίδιας διαίρεσης περιελάμβανε την Ανατολική Μάνη, τη Μονεμβάσια, τον Μυστρά, τον Πραστό,

τον Τυρό και το Λεωνίδιο δηλαδή την Τσακωνιά και έφερε το όνομα "Λακωνία".

Στη συνέχεια επί Βασιλέως Όθωνα με το Β.Δ. της 3 Απριλίου του 1833 (ΦΕΚ 12) "Περί διαιρέσεως

του Βασιλείου της Ελλάδος και της Διοικήσεώς του" καθιερώθηκε η "Νομαρχιακή Διαίρεση" σε 10

νομούς. Μεταξύ των 10 αυτών ήταν και ο "Νομός Λακωνίας" με πρωτεύουσα τον Μυστρά.

Η δε Ανατολική Μάνη αποτέλεσε τότε μία από τις 4 επαρχίες του Νομού με πρωτεύουσα το Γύθειο,

που τότε άλλαξε και το από τουρκοκρατίας όνομα "Μαραθονήσι". Το 1836 ακολούθησε νέα

Διοικητική Διαίρεση με Διοικήσεις και Υποδιοικήσεις, όπου τότε ο συσταθείς νομός Λακωνίας

χωρίσθηκε σε δύο Διοικήσεις: της Λακεδαίμονος, που περιελάμβανε όλες τις περιοχές εκτός

από τη Μάνη, και της Λακωνίας που περιελάμβανε μόνο τη Μάνη. Τότε το Γύθειο έγινε έδρα

υποδιοίκησης και αναγνωρίσθηκε Δήμος.

Όμως το 1845, δια του Β.Δ. 5 Δεκεμβρίου 1845, επανήλθε το νομαρχιακό σύστημα διοικητικής διαίρεσης, με συνέπεια τη διάλυση των δύο Υποδιοικήσεων, και την καθιέρωση του Νομού Λακωνίας με πρωτεύουσα τη Σπάρτη και δημιουργία 2 μόνο Επαρχείων, των Μολάων και του Λιμενίου.

Αυτό είχε σαν επακόλουθο τον γενικό ξεσηκωμό των Μανιατών. Έτσι προς κατευνασμό

των κατοίκων ακολούθησε το Β.Δ. 15 Ιουνίου 1846 (ΦΕΚ 18) με το οποίο συγκροτήθηκε

το Επαρχείο Γυθείου.

Τελικά το έτος 1899 θεωρείται ακόμα και σήμερα η λαμπρότερη χρονολογία στην ιστορία τόσο

της Μάνης όσο και του σύγχρονου Γυθείου. Και αυτό διότι επί Βασιλέως Γεωργίου του Α΄, με τον

νέο Νόμο ΒΧΔ 6 Ιουλίου 1899 "Περί Διοικητικής Διαιρέσεως του Κράτους" η Ελλάδα χωρίσθηκε

σε 26 Νομούς, μεταξύ των οποίων ιδρύθηκε, φερόμενος ως 20ος, ο Νομός Λακωνικής, με 3 επαρχίες, (του Γυθείου, του Οιτύλου και των Κυθήρων), με έδρα Νομάρχη το Γύθειο, και ως 21ος ο Νομός Λακεδαίμονος, με 2 επαρχίες της Λακεδαίμονος και της Επιδαύρου Λυμηράς, με έδρα Νομάρχη τη Σπάρτη. Δέκα χρόνια αργότερα, με τον Νόμο ΓΥΛΔ΄ 16 Νοεμβρίου 1909 καταργήθηκε ο Νομός Λακωνικής ενώ οι επαρχίες (Γυθείου και Οιτύλου) υπάχθηκαν στο Νομό Λακωνίας, που υφίσταται μέχρι σήμερα η δε Επαρχία Κυθήρων στον τότε Νομό Αργολίδας και Κορινθίας. 

Γενικά στοιχεία

Ο νομός έχει έκταση 3.636 τ. χλμ. και πληθυσμό 99.637 κατοίκους κατά την απογραφή του 2001

(118.660 το 1961). Πρωτεύουσα είναι η Σπάρτη (15.828 κάτοικοι). Άλλες σημαντικές πόλεις είναι:

το Γύθειο, οι Μολάοι, o Βλαχιώτης, η Σκάλα, η Αρεόπολη, το Οίτυλο, ο Μυστράς, ο Πύργος Διρού,

ο Γερολιμένας, η Βάθεια, η Μονεμβασιά και η Νεάπολη (Βοιών) στα Βάτικα, τα Βρέσθενα.

Διοικητική διαίρεση

Οι νέοι δήμοι του σχεδίου «Καλλικράτης» για το νομό Λακωνίας είναι οι κατωτέρω:

1. Δήμος Σπάρτης με έδρα τη Σπάρτη αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Σπάρτης β. Οινούντος γ. Μυστρά  δ. Πελλάνας ε. Θεραπνών στ. Φαρίδος και τη κοινότητα Καρυών,

οι οποίοι καταργούνται.

2. Δήμος Ανατολικής Μάνης με έδρα το Γύθειο και ιστορική έδρα την Αρεόπολη αποτελούμενος

από τους πρώην δήμους α. Γυθείου β. Σμύνους γ. Οιτύλου και δ. Ανατολικής Μάνης, οι οποίοι καταργούνται.

3. Δήμος Ευρώτα με έδρα τη Σκάλα αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Έλους β. Κροκεών γ. Σκάλας δ. Νιάτων και ε. Γερόνθρων, οι οποίοι καταργούνται.

4. Δήμος Μονεμβασιάς με έδρα τους Μολάους αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Μονεμβασιάς β. Μολάων γ. Ζάρακα δ. Ασωπού και ε. Boιών, οι οποίοι καταργούνται

Β. Δήμος Ελαφονήσου με έδρα και εδαφική περιφέρεια αυτά της πρώην κοινότητας. 

Μορφολογία

Βουνά: Ταΰγετος, Πάρνωνας

Ποταμοί: Ευρώτας, Βασιλοπόταμος

Σπήλαια: Δυρού, Καστανιάς, Αλεπότρυπας

Ακρωτήρια: Ταίναρο και Μαλέας

Nησιά: Ελαφόνησος, Κρανάη.   

Οικονομία

Στο νομό αυτό, οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την αγροτική καλλιέργεια και την παραγωγή αγροτικών προϊόντων, με πιο συνηθισμένα το πορτοκάλι, την ελιά και το λάδι, είτε ως κύρια πηγή εισόδηματος είτε ως δευτερεύουσα. Αρκετοί κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία. Ακόμη,

αρκετά ανεπτυγμένος είναι ο κλάδος του καλοκαιρινού τουρισμού, κυρίως προς Μυστρά,

Σπήλαια Διρού, Βάθεια  και στις παράκτιες περιοχές, με πιο γνωστούς προορισμούς τουριστών την Μονεμβάσια, το Γύθειο, την Ελαφόνησο και την Ακρωταινάρια περιοχή. 

Εκκλησία

Στον Νομό Λακωνίας εδρεύουν δύο Μητροπόλεις: Η Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης

και η Ιερά Μητρόπολις Γυθείου και Οιτύλου με έδρες τη Σπάρτη και το Γύθειο αντίστοιχα.